Líkur

Minnkaðu líkurnar 

Allar konur vilja vita hvað þær geta gert til að draga úr líkum á að þær fái brjóstakrabbamein.

Eins og staðan er núna eru margir áhættuþættir sem stuðla að því að æ fleiri konur greinast með brjóstakrabbamein. Langoftast er brjóstakrabbamein EKKI arfgengt — aðeins um 5% til 10%. Það þýðir að margt er hægt að gera til draga úr líkum á að fá krabbamein.

Hafir þú aldrei greinst með þennan sjúkdóm er margt sem þú getur gert til að minnka hættuna. Hafir þú einhvern tíma greinst með krabbamein er ýmislegt sem þú getur gert umfram það að fara í meðferð eða taka inn lyf, í því skyni að minnka líkur á að meinið taki sig upp aftur eða nýtt krabbamein myndist. Glímir þú við langt gengið brjóstakrabbamein viltu að sjálfsögðu gera allt sem í þínu valdi stendur til að hægja á krabbameinsvexti. 

Fræði- og vísindamenn eru sífellt að kanna hvernig „ytri” og „innri” áhrifaþættir kunni að verka hver fyrir sig eða saman á heilsu kvenna og hugsanlegar líkur á að fá brjóstakrabbamein. Með „innri áhrifaþáttum” er átt við þætti sem búa í líkamanum og hafa áhrif á heilsuna svo sem arfbera (erfðaefni frá foreldrum) hormóna og sjúkdóma. Með „ytri áhrifaþáttum” er átt við þætti utan líkamans sem hafa áhrif á heilsuna svo sem loft, vatn, fæðu og annað sem fólk kemst í snertingu við á hverjum degi. Margt sem tilheyrir ytri umhverfisþáttum breytist daglega í innri þætti – nægir þar að nefna fæðuna, vatnið og loftið sem þú andar að þér, vítamín og lyf.

Allt sem kann að AUKA líkur á krabbameini kallast áhættuþáttur. Allt sem kann að MINNKA líkur á krabbameini kallast varnarþáttur.

Þú getur sjálf haft áhrif á suma áhættuþætti með því að afla þér upplýsinga og taka upplýstar ákvarðanir um sífsstíl. 

Á aðra áhættuþætti getur þú engin áhrif haft. Þú getur til dæmis ekki breytt kynferði þínu. Mun líklegra er að konur fái brjóstakrabbamein en en karlar, fyrst og fremst vegna þess að þær hafa meira af hormónunum estrógen og prógesterón í líkamanum. Þessir hormónar örva vöxt brjóstafrumna – bæði eðlilegra og óeðlilegra. Þú getur heldur ekki hætt að eldast. Aldur er stærsti áhættuþátturinn í myndun brjóstakrabbameins (að því frátöldu að vera kvenkyns).

Að draga úr líkum felur í sér að sniðganga eða fækka áhættuþáttum eins og framast er kostur. Það felur líka í sér að fjölga varnarþáttum í lifnaðarháttum sínum til þess að draga úr líkum á að fá brjóstakrabbamein.

Stofnandi og forsvarsmaður Breastcancer.org læknirinn Marisa Weiss segir: „Sumt skilar árangri á augabragði eins og t.d. það að hætta að taka in hormónalyf eða bæta sér upp svefntap. Annað krefst mikillar vinnu í langan tíma áður en uppskeran kemur í ljós. Markmið okkar er að gefa ráð sem eru praktísk og innan skynsamlegra marka. Settu þér markmið og gerðu eins vel og þú getur á hverjum degi!"  

Sérfræðingar http://www.breastcancer.org sem standa á bak við fræðsluna um hvernig eigi að draga úr líkum á að fá brjóstakrabbamein eru:

Marisa C. Weiss, M.D. krabbameinslæknir með sérgrein í geislalækningum brjósta við Thomas Jefferson University Health System, Philadelphia, PA.

Joan Ruderman, Ph.D., Nelson prófessor í frumulíffræði við Harvard Medical School, Boston, MA og félagi í vísindaakademíunni National Academy of Sciences.

Carmi Orenstein, M.P.H., heimildaleit og þýðingar.

Dr. Weiss og Dr. Ruderman eru meðlimir í faglegri Ráðgjafarnefnd Breastcancer.org Professional Advisory Board þar sem eiga sæti yfir 70 sérfræðingar á sviðum sem tengjast brjóstakrabbameini.

*Fyrstu útgáfu íslensku þýðingarinnar las Sigurður Böðvarsson, læknir, með lyf- og krabbameinslækningar sem sérgrein.

ÞB